علم‌آزما

از نظر باومن، پست‌مدرنیته به‌طور کامل از مدرنیته نگسسته است. باومن پست‌مدرنیته را بسط و گسترش وجوه پنهان یا حاشیه‌ای مدرنیته می‌داند؛ اما تعارضی عمیق میان مدرنیته و پست‌مدرنیته وجود دارد. مدرنیته حول ایجاد نظم، حدومرزها و دسته‌بندی‌ها می‌گردد و در آرزوی قطعیت و شفافیت است اما پست‌مدرنیته از تکثر، ابهام، تردید، عدم قطعیت و تصادفی و گذرا بودن استقبال […]

جامعه پست‌مدرن در منظر لیوتار هزارتویی با پیچیدگی فزاینده گفتمان‌های متقاطع است. لیوتار زندگی اجتماعی را در قالب «بازی‌های زبانی» می‌بیند؛ مجموعه‌ای از فعالیت‌های زبانی که هریک قواعد و اهداف منحصربه‌فرد خود را دارند؛ برای مثال علم بازی زبانی است که هدفش کشف حقیقت است، اما هدف زیبایی‌شناسی داوری درباره زیبایی است نه حقیقت.     منبع: کشاکش آرا در […]

به‌طور خلاصه، آثار بودریار شامل یک‌سلسله طرح‌هایی است که به‌طور همبسته گرداگرد تصور مارپیچ مضاعف (یک طرف آن نماد و طرف دیگر آن نشانه) شکل گرفته است. این تصویر به ما کمک می‌کند تا در آثار او چهار دسته نوشته نظری را بتوان تشخیص داد: نخستین آن به تحلیل‌های شبه‌مارکسیستی کالا, شیء، نشانه, مبادله و جامعه مصرفی توجه دارد؛ دوم […]

فوکو معتقد بود که شورش‌های ۱۹۶۸ نشانگر چرخشی مهم در چپ فرانسه بود. پیش از آن، حزب کمونیست بازیگری عمده در حیات ملی فرانسه بود. شورش‌های این سال و رویدادهای پس از آن، سلطه مارکسیسم و چپ فرانسه را که تحت کنترل حزب کمونیست بود به چالش کشید. جنبش‌های اپوزسیون سیاسی حول محور سیاست‌های طبقاتی سازمان‌نیافته بودند. شورش‌ها حول محور […]

نقطه قوت تفکر هال در مقام روشنفکری مردمی، گنجاندن مفاهیم ناسازگار در جبهه تحلیل است. این نکته در عین حال، ضعف اصلی تفکر هال به‌منزله نظریه‌پرداز اجتماعی به شمار می‌آید. در طول دهه ۱۹۷۰ و اوایل دهه ۱۹۸۰ او برای ترکیب جبرگرایی ساختاری آلتوسر با دیدگاه کثرت‌گرا و کنش‌بنیاد گرامشی، کوشش زیاد کرد. کتاب نظارت کردن بر بحران (یا پلیسی […]

بوردیو تلاش می‌کند از این موضع‌گیری ضدونقیض اجتناب کند که فرهنگ را جزئی از قلمرو سیاست بداند اما در همان حال منزلتی غیرسیاسی برای جامعه‌شناسی‌اش که تولید فرهنگی است، قائل شود. راه‌حل او، «جامعه‌شناسی بازاندیشانه» است. بسیاری از جامعه‌شناسان به نفع بازاندیشی استدلال کرده‌اند که دانشمندان را از تأثیر ارزش‌های شخصی یا منافع طبقاتی یا جنسیتی بر تصمیمات مربوط به […]

بوردیو توضیح می‌دهد که چگونه طبقات تحت سلطه به موقعیت اجتماعی فرودست خود تن می‌دهند؛ طبقات تحت سلطه روش‌های زندگی‌ای را که موقعیت طبقاتی‌شان اجازه می‌دهد برمی‌گزینند و به این ترتیب موقعیت اجتماعی‌شان را بازتولید می‌کنند. وانگهی بوردیو معتقد است به میزانی که ایدئولوژیِ استعداد و تلاش فردی پذیرفته شده باشد، این پویش‌های سلطه طبقاتی پنهان می‌مانند. بدان معنا که […]

بوردیو معمولاً از چهار نوع سرمایه سخن می‌گوید: ۱, سرمایه اقتصادی (آنچه از پهنه اقتصاد به‌دست آید نظیر درآمد و ثروت)؛ ۲, سرمایه فرهنگی (انواع گوناگون دانش مشروع نظیر مدرک تحصیلی، دارایی‌های فرهنگی و…)؛ ۳, سرمایه اجتماعی (روابط اجتماعی ارزشمند میان افراد و وجهه فرد در بین دیگران و میزان و نحوه تعامل او با دیگران)؛ ۴, سرمایه نمادین (از‌‌شأن […]

بر پایه استدلال بوردیو، منش یا ساختمان ذهنی، محل برخورد ساختار و کنش است. او گروه‌های اجتماعی از جمله طبقات اجتماعی را برمبنای منش تعریف می‌کند. افراد دارای موقعیت ساختاری یا طبقاتی مشترک، تجربه‌های مشابه و تکرارشونده‌ای دارند که منش (هبیتاس) مشترکی ایجاد می‌کنند. منش صرفاً الزام‌آور و محدودکننده نیست، بلکه یاری‌گر و نیروبخش هم هست؛ همچون مجموعه رهنمون‌های انعطاف‌پذیری […]

گیدنز، نوگرایی یا مدرنیته را برحسب چهار نهاد بنیادی تعریف می‌کند: ۱, نهاد سرمایه‌داری که ویژگی‌های آن تولید کالایی، مالکیت خصوصی سرمایه، کار دستمزدی فاقد مالکیت و نظام طبقاتی مبتنی بر این ویژگی‌هاست؛ ۲, نهاد صنعت‌گرایی که مستلزم منابع نیروی غیرانسانی و ماشین‌آلات برای تولید کالاهاست و بر ارتباطات و حمل‌ونقل هم تأثیر دارد؛ ۳, ظرفیت‌های دیده‌بانی (تحت‌تأثیر فوکو)، به […]