علم‌آزما

دیویس در ارائه نظریه حصارهای سنتی، شمایی از جامعه سنتی را به تصویر می‌کشد که شامل سه حلقه تودرتو می‌باشد (ر.ک. به شکل زیر): ـ یک حلقه درونی که مظهر اقتصاد و ارزش‌های آن (نظیر اکتساب و عام‌گرایی) می‌باشد. ـ یک حلقه میانی که بیانگر «حصار ایمن‌شناسی» بوده و جوامع سنتی آن را در برابر اقتصاد برپا می‌دارند (نظیر موارد […]

مؤثرترین اثر جیمسون در زمینه نقد ادبی، ناخودآگاه سیاسی است. او در این اثر طرحی روشمند از روش انتقادی «کلّیت‌بخش» به دست می‌دهد؛ روشی که قادر است سایر روش‌های انتقادی به‌ظاهر ناسازگار را از طریق لغو و حفظ همزمان آنها در ذیلِ خود بگنجاند. جیمسون استدلال می‌کند که موضوع پژوهش نظریه فرهنگی را می‌توان در سه سطح متمایز تحلیل جای […]

ریشه‌های نظریه پسااستعماری را می‌توان در شرق‌شناسی ادوارد سعید پیدا کرد؛ تحلیلی بسیار عالمانه، نه از خود شرق، بلکه از اینکه چگونه جامعه علمی فرانسه و بریتانیا شرق را در مقام «دیگری» ابداع کرده است. از دید سعید، شرق‌شناسی نوع گفتمان به معنای فوکویی کلمه است: «رشته‌ای بسیار منظم و روشنمند که فرهنگ اروپایی به مدد آن توانست شرق را […]

  آلتوسر در مقاله بسیار مشهورش، «ایدئولوژی و دستگاه‌های ایدئولوژیک دولت»، استدلال می‌کند که ایدئولوژی به‌طرزی اجتناب‌ناپذیر در دل نهادها جای دارد و این نهادها «دستگاه‌های ایدئولوژیک دولت» هستند؛ محوری‌ترین کارکرد اجتماعی ایدئولوژی همانا بازتولید نابرابری اجتماعی ساخت‌یافته یا «روابط تولید» است؛ ایدئولوژی از طریق تبدیل آدمیان بیولوژیک به «سوژه‌های اجتماعی» عمل می‌کند و بدین وسیله به شیوه‌ای کاذب نشان […]

مقاله مشهور بارت درباره مرگ مؤلف بر این نکته تأکید می‌ورزد که متون را باید برحسب بینامتنیت و نه با رجوع به نیات مؤلف درک و تفسیر کرد. خود این مقاله در اصل مناقشه‌ای بود با این ایده سنتی اومانیستی که نویسنده، خالق (یعنی منبع) معانی ادبی است. بارت صراحتاً خواننده را همچون نقطه‌ای متصور می‌شود که در آنجا معنای […]

استروس در کتاب اسطوره‌شناسی‌ها اشاره می‌کند که معنا هیچ‌گاه درون خود اسطوره‌ها نیست؛ بلکه اسطوره‌ها همچون رسانه‌ها یا شبکه‌هایی هستند که از طریق آنها فهم جهان حاصل می‌شود؛ جهانی که هرگز فی‌نفسه شناخته نمی‌شود. از نظر وی توتمیسم نوعی رمز است که عمده‌ترین کارکرد آن نشان دادن تفاوت‌های اجتماعی از راه قیاس با جهان طبیعی است. هیچ یگانگی اسرارآمیزی بین […]

فرمالیست‌ها گرایش به این داشتند که ادبیات را نوعی نظام محسوب کنند، درست همان طور که سوسور زبان را نوعی نظام می‌دانست. یاکوبسن معتقد بود که دانش ادبی نباید به مطالعه واقعیت‌های تجربی ادبیات بپردازد، بلکه باید «ادبیّت» را بررسی کند ـ یعنی آنچه ادبیات را واجد خصلت‌های نظام‌مند ممتاز آن می‌کند. فرمالیست‌ها به این نتیجه رسیدند که ادبیّت فرایندی […]

ساختارگرایی پنج مشخصه اصلی دارد: ۱, گرایش به پوزیتویسم: ساختارگرایی هم اشتیاق دائم به علمی بودن داشته است و هم رویکردی پوزیتویستی به علم اختیار کرده است. ۲, ضدّیت با تاریخ‌گرایی: ساختارگرایی که بدین‌سان داعیه علمی بودن و ضدّیت با تاریخ‌گرایی دارد، قاطعانه از فرهنگ‌گرایی و نظریه انتقادی فاصله گرفته است. هم مثلاً نظریه انتقادی و هم فرهنگ‌گرایی سرمایه‌داری را […]

بوردیو ضمن تحلیل داده‌های گردآوری‌شده، به معرفی سه قلمرو اصلی ذائقه می‌پردازد: ۱, «ذائقه مشروع» که در میان بخش‌های فرهیخته طبقه مسلط رایج است؛ ۲, «ذائقه آدمیان متوسط» که بیشتر در میان طبقات متوسط شایع است؛ ۳, «ذائقه عامه‌پسند» که نزد طبقات کارگر رواج دارد. در نظریه بوردیو مشخصه اصلی ذائقه مشروع چیزی است که آن را «تمایل زیبایی‌شناختی به […]

بنیامین استدلال می‌کند که بخش عظیمی از توان زیبایی‌شناختی اثر هنری سنتی ریشه در جایگاه آن به‌عنوان ابژه‌ای بی‌همتا و منحصربه‌فرد دارد، او در این زمینه از اصطلاح «هاله» استفاده می‌کند تا به ترکیب اصالت و اقتدار و بی‌همتایی [در اثر هنری] اشاره کند و بر آن است که این سه خصلت به‌طرز تفکیک‌ناپذیری به‌هم گره خورده‌اند. به نظر بنیامین، […]